Zorginstellingen
Ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen hebben over het algemeen complexe leidingwaterinstallaties, waarin de kans op een legionellabesmetting het grootst is. Legionellapreventie in de zorgsector bezorgt betrokkenen daarom vaak grote kopzorgen.
De kans op de ontwikkeling van pneumonie is groter bij patiënten of bewoners in een ziekenhuis of andere zorginstelling dan bij de rest van de bevolking. Vooral voor ouderen en mensen die geneesmiddelen gebruiken die hun afweer verstoren, kan een legionellabesmetting ernstige tot zeer ernstige en soms dodelijke gevolgen hebben. Legionellapreventie in de zorgsector is veelomvattend en vaak zeer complex.
Naleving Waterleidingbesluit
Uit de ‘Evaluatie legionellapreventie Waterleidingwet’ van het RIVM blijkt dat zorginstellingen de wettelijk verplichte preventiemaatregelen beter uitvoeren dan hotels, campings en jachthavens. In 2005 controleerden waterleidingbedrijven de uitvoering van legionellapreventie op 424 locaties in de zorgsector. Bij de eerste controle kregen 52 locaties een goedkeuring, na hercontroles 357. De na hercontrole niet goedgekeurde installaties zijn overgedragen aan de Vrom-inspectie. Die kan bestuursrechtelijk en strafrechtelijk optreden om de eigenaar te dwingen de nodige aanpassingen aan zijn installatie uit te voeren.
Normoverschrijdingen bij onderzoek
Dat legionellapreventie in de zorgsector betrokkenen vaak grote kopzorgen bezorgt, moge blijken uit onderzoek waarover de Vrom-inspectie in 2002 al rapporteerde. In het najaar van 2001 zijn 98 locaties in de zorgsector onderzocht op legionellabesmettingen in leidingwaterinstallaties. Tijdens het onderzoek is tevens gevraagd of ooit een besmetting met legionella had plaatsgehad. 34 procent van de ondervraagde instellingen bleek eerder met een besmetting te maken hebben gehad. Bij ziekenhuizen lag het percentage het hoogst (68 procent), bij verpleeghuizen boven het gemiddelde (42 procent) en bij verzorgingshuizen onder het gemiddelde (21 procent).
Van de in 2001 bij het Vrom-onderzoek betrokken 195 geanalyseerde leidingwatermonsters (93 koudwater, 95 warmwater, 7 mengwater) waren er zeven besmet (normoverschrijding). Die zeven besmette monsters werden aangetroffen in zes
verschillende instellingen. Ook in 2003 en 2005/2006 onderzocht de Vrom-inspectie normoverschrijdingen.
Monitoring
Normoverschrijdingen komen net zo vaak voor bij inrichtingen die de preventievoorschriften redelijk tot goed uitvoeren, als bij inrichtingen die deze voorschriften niet tot matig naleven. Een goede (maar niet per se honderd procent volledige) naleving van de preventie betekent niet dat daarmee de kans op legionellabesmetting altijd wordt voorkomen en leidt dus niet per definitie tot legionellaveiligheid. Hieruit kan wel worden geconcludeerd dat monitoring van legionella een zinvolle aanvullende maatregel is.Het ontbreken van de relatie tussen de mate van naleving van preventievoorschriften en normoverschrijdingen, wordt mogelijk veroorzaakt doordat alleen bij volledige naleving van de preventievoorschriften, groei van legionella daadwerkelijk wordt voorkomen.
Melding normoverschrijdingen
Naast de normoverschrijdingen die door de Vrom-inspectie bij steekproefsgewijs onderzoek worden aangetroffen is er ook, vanaf 2005, de gegevensbron van de verplichte meldingen van normoverschrijdingen. Van de 3.000 zorginstellingen heeft (over 2005 en 2006) 39 procent een normoverschrijding gemeld. Dat is vijf procent meer dan in 2001, toen bovendien de norm strenger was. Legionellapreventie in de zorgsector blijft dus erg moeilijk.
Bron: Intech K&S, december ’08, Will Scheffer.
