Groeiomstandigheden
Legionellabacteriën vermenigvuldigen zich in protozoa. Protozoa zijn veelvuldig in afvalwater aanwezig. Een pH tussen 5,5 – 9,2 en de aanwezigheid van zuurstof zijn ideaal voor Legionellagroei. Ook dit stemt overeen met veel afvalwaterzuiveringen. De meest bepalende groeifactor is echter temperatuur. Bij temperaturen boven 25°C is vermenigvuldiging tot hoge Legionellaconcentraties aannemelijk. De meest hoge concentraties (>108 kve/l) vinden we bij watertemperaturen boven 30°C. Kijkend naar al onze monsteruitslagen neemt per 5°C temperatuurstijging de concentratie met één log-factor toe. Boven 40°C neemt de Legionellaconcentratie af. Vermoedelijk doordat protozoa minder goed tegen deze temperatuur kunnen.
Ondanks deze factoren worden bij ongeveer 20% van de zuiveringen hoge Legionellaconcentraties aangetroffen. Hier zitten relatief lage en relatief hoge concentraties tussen. Ook het type Legionellabacterie verschilt. Hydroscope probeert daarom te achterhalen welke andere factoren van belang zijn. Zo zien we minder Legionellagroei terug bij hoge zoutconcentraties. Mogelijk is ook de slibverblijftijd bepalend. Hoe meer installaties we onderzoeken, hoe beter we ze met elkaar kunnen vergelijken.
Meten
Legionella in afvalwater is lastig te analyseren. Afvalwater bevat voor stoorflora: andere bacteriën en schimmels. Voor risicoschatting en monitoring kunnen de monsters het beste op kweek worden gezet. De analyse geschiedt volgens dezelfde norm als drinkwater, maar binnen de norm wordt een geheel andere methode toegepast. Deze methode vergt specifieke kennis en ervaring. Om tot bruikbare resultaten te komen moeten vaak verdunningsreeksen worden toegepast. Hydroscope en Aqualab Zuid hebben zich hierin gespecialiseerd.
Legionellabacteriën in de lucht zijn nog lastiger te meten. Hydroscope beschikt over unieke apparatuur. Het apparaat zuigt lucht aan. De bacteriën blijven achter in de analysevloeistof. De vloeistof wordt vervolgens middels de kweekmethode of qPCR geanalyseerd. Bemonstering kan alleen bij de juiste weersomstandigheden. Vooralsnog heeft Hydroscope alleen Legionella in de lucht geconstateerd bij afvalwaterconcentraties boven 106 kve/l. Een logfactor verhoging in de waterconcentratie leidt ook tot een logfactor verhoging in de luchtconcentratie. Er is geen dosis-effect-relatie voor Legionella bekend.
Verspreiding
Legionellaverspreiding via de lucht is gevaarlijk voor mensen in de omgeving. Veel afvalwaterzuiveringen worden belucht, waardoor er aerosolen ontstaan. Deze aersolen kunnen Legionellabacteriën bevatten en bij mensen een longinfectie veroorzaken. De aerosolen kunnen ook in andere watersystemen, zoals koeltorens, terechtkomen. Bij ongunstige omstandigheden kunnen de bacteriën zich daar verder vermenigvuldigen en verspreiden.
De druppelgrootte van een aerosol is bepalend voor de verspreiding van Legionella. Een waterdruppel moet ook minimaal 1 µm groot zijn om een bacterie te kunnen bevatten. Druppeltjes die ontstaan uit oppervlaktespanning zijn ontstaan vanuit individuele watermoleculen en bevatten geen legionellabacteriën. De grootte van het waterdruppeltje, de luchtstroom en weersomstandigheden bepalen hoever de Legionellabacteriën zich kunnen verspreiden. Uit casuïstiek is bekend dat dit kilometers ver kan zijn.
Verspreiding kan ook via het effluent. Het effluent wordt geloosd op het riool, oppervlaktewater of hergebruikt. Hoge Legionellaconcentraties kunnen verderop in het proces tot risico’s leiden.
Tegengaan aerosol(verspreiding)
Aerosolen ontstaan vooral bij beluchting. Er zijn veel typen beluchting. De intensiteit kan ook variëren. Oppervlaktebeluchting leidt tot meer aerosolvorming dan fijne-bellen-beluchting. Ook de druppelgrootte kan verschillen. Hydroscope houdt een database bij met alle beluchtingskarakteristieken en monsteruitslagen. Zo hopen we op ten duur aerosolvorming te verminderen. Waar mogelijk is aan te bevelen om beluchting met zuivere zuurstuf toe te passen. Dit reduceert de aerosolvorming aanzienlijk.
Het afdekken van een zuivering moet voorkomen dat Legionellabacteriën zich naar de omgeving kunnen verspreiden. Er zijn verschillende mogelijkheden denkbaar:
- Drijvende afdekking (van slechtste naar beste afdichting): schijven, ballen, meerdere lagen ballen of pontons
- Zeil of constructie zonder luchtbehandeling
- Zeil of constructie met luchtbehandeling (van slechtste naar beste resultaten): druppelvanger, ultrafiltratie, UV-desinfectie of combinaties.
De effectiviteit van afdekkingen wordt nog volop onderzocht.
Legionellavermindering in effluent
Indien hoge Legionellaconcentraties in het effluent tot besmettingsrisico’s kunnen leiden valt aanvullende waterbehandeling aan te bevelen. Vooralsnog heeft UV-behandeling te weinig resultaten opgeleverd. Ultrafiltratie levert echter wel een aanzienlijke reductie op. Het is daarbij vooral van belang om een goede integriteitstest in te bouwen.
Meer water
Heeft een afvalwaterzuivering en wilt u meer weten. Neem gerust contact op. Wij kunnen een eerste monsterneming uitvoeren of een risicoanalyse opstellen. Hydroscope kan natuurlijk ook helpen bij het kiezen van de juiste maatregelen.
