Legionella gedijt tot 55°C en sterft daarboven af. Na de legionella-uitbraak in Bovenkarspel in 1999,werd besloten de temperatuur van warm tapwater te verhogen naar 55°C of 60°C. Warmtepompen produceren echter efficiënt warmtapwater op ongeveer 40°C, en hogere temperaturen betekenen een aanzienlijk hoger elektriciteitsverbruik. Hoe vinden we het evenwicht tussen duurzaamheid en volksgezondheid? Hydroscope adviseert.
Temperatuureisen
De temperatuureisen aan warm tapwater zijn vastgelegd in de NEN 1006. Bij woninginstallaties moet het tappunt 55°C zijn, terwijl voor circulatiesystemen of collectieve installaties een minimale temperatuur van 60°C geldt. De uitgaande temperatuur van de warmtepomp, ook wel de productietemperatuur genoemd, moet dus hoger liggen vanwege het temperatuurverlies tussen de warmtepomp en het tappunt.
Onderzoek naar lagere temperatuur
Een recentelijk uitgevoerd WTCB-onderzoek in België toont aan dat het verlagen van de warm tapwatertemperatuur tot 45°C, waarbij wekelijks een hitteschok wordt toegepast bij 60°C, niet afdoende is om legionellagroei onder controle te houden. Vergelijkbaar Deens onderzoek bevestigt dit en suggereert dat legionella resistenter is tegen lage temperaturen dan gedacht.
Legionellacyclus op de warmtepomp
Vaak wordt een warmtepomp ingesteld op 55°C, waarbij het voorraadvat minimaal wekelijks gedurende twintig minuten naar 60°C wordt gebracht. Dit staat bekend als de legionellacyclus of run. Veel warmtepompen zijn uitgerust met een voorraadvat, waarin het water langzaam afkoelt. De toegestane temperatuurdaling wordt geregeld via een offset, meestal ingesteld op een temperatuurverlies van 5°C tot 7°C. Bij een te lage temperatuur wordt het water met een elektrische spiraal naverwarmd.
Problemen bij instellen warmtepomp
De tappunttemperatuur moet minimaal 55°C tot 60°C bedragen. Wanneer de warmtepomp is ingesteld op een productietemperatuur van 55°C, het buffervat 5°C afkoelt en het water in het leidingnet ook nog eens 5°C afkoelt, is de tappunttemperatuur slechts 45°C. Hiermee is er kans op legionellagroei. Het uitvoeren van de wekelijkse legionellarun kan helpen bij het afdoden van de legionella, maar dit vereist thermische desinfectie van zowel de warmtepomp, het voorraadvat als het leidingnet. Helaas wordt vooral de desinfectie van het leidingnet vaak over het hoofd gezien. De tappunten moeten namelijk bij 60°C gedurende twintig minuten doorstromen.
Advies
Hydroscope adviseert om de productietemperatuur van de warmtepomp te verhogen naar 60°C voor woningen met een uittapsysteem, en zelfs hoger voor collectieve installaties. Het is belangrijk om na deze aanpassingen te controleren of de gewenste temperaturen aan de tappunten worden bereikt. Hoewel dit advies niet de meest energiezuinige optie is, is het vanuit het oogpunt van volksgezondheid noodzakelijk.
Innovatie
Temperatuur is niet de enige factor bij legionellagroei. Ook factoren zoals voedingsstoffen en leidingmateriaal (biofilmvorming) zijn van invloed. Bovendien bestaan er veel verschillende legionellasoorten. Door nader onderzoek te doen kunnen we in de toekomst wellicht oplossingen vinden om de warmtapwatertemperatuur veilig te verlagen.
