Afvalwaterzuiveringen met Legionellarisico’s
In 2017 en 2018 waren twee afvalwaterzuiveringen de bronnen voor Legionellapatiënten in Boxtel en Son. Daarom heeft het RIVM begin dit jaar onderzocht welke type zuiveringen nog meer een risico vormen voor legionellagroei en -verspreiding. Internationaal zijn er acht uitbraken beschreven bij onder andere chemische industrie, papierindustrie en voedingsmiddelenbedrijven. Biologische afvalwaterzuiveringen met een temperatuur boven 25°C waarbij beluchting plaatsvindt vormen een hoog risico. Totaal zijn er 81 van deze installaties in Nederland geïnventariseerd. Een deel hiervan heeft al maatregelen getroffen. 69 zuiveringen zijn afgelopen zomer op Legionella bemonsterd. Legionella is bij 15 zuiveringen hiervan aangetroffen. Het Ministerie van I&W neemt dan ook de risico’s serieus en kondigt maatregelen aan. Daarnaast is door het RIVM een onderzoek gestart naar de effectiviteit van de te nemen maatregelen. Begin 2020 worden de onderzoeksresultaten gepubliceerd.
Wettelijk kader en Legionellapreventie
Vanuit de Wet Milieubeheer is een eigenaar zorgplichtig. De installatie mag daarom geen nadelige gezondheidseffecten hebben. De Omgevingsdiensten zien hierop toe. Bij concrete gezondheidsdreiging legt de Omgevingsdienst, op basis van hoofdstuk 17 ‘ongewoon voorval’, aanvullende vergunningseisen op. Daarnaast hebben werkgevers te maken met Arbo-wetgeving.
In actie komen
Bedrijven kunnen in hoofdlijnen de volgende maatregelen nemen:
- Stop met het gebruik van effluent voor schoonmaakwerkzaamheden, informeer werknemers en tref Arbo-maatregelen, zoals het dragen van een mondkapje (P3-masker).
- Voer een meetprotocol uit.
- Stel een Legionellarisicoanalyse en –beheerplan op.
- Leg het beheersplan ter goedkeuring aan de Omgevingsdienst voor.
- Stel een actieplan op bij het aantreffen van >10.000 kve/l Legionella pneumophila en neem deze maatregelen.
De maatregelen kunnen per bedrijf verschillen. Hierbij moet gedacht worden aan nader onderzoek, beïnvloeding van de procesparameters of het afdekken van de zuivering. Brancheorganisaties VEMW, STOWA, VNP en Envaqua zijn daarom voornemens hiervoor een protocol op te stellen.
Meetprotocol
Analyses van watermonsters moeten uitgevoerd worden volgens de kweekmethode (NEN-EN-ISO 11731 matrix C) en bij voorkeur in een verdunningsreeks. Neem hierbij de monsters op de risicovolle punten, zoals het beluchte bassin en effluent. De monstername moet volgens NEN-EN-ISO 19458 plaatsvinden. Er is geen frequentie aangegeven, maar start met maandelijkse bemonstering om een goed beeld te krijgen.
Legionellarisicoanalyse en –beheersplan
Splits de zuivering in componenten op en stel per component de risico’s vast. Omdat er is echter geen dosis-effect-relatie voor Legionella bekend is vormt het aantreffen van Legionellabacteriën altijd een risico. Echter afvalwaterzuiveringen met een miljard kve/l Legionella pneumophila serotype 1 zijn risicovoller dan zuiveringen met 10.000 kve/l Legionella pneumophila serotype 6. Het inschatten van het risico vergt expertise en nader onderzoek.
Bepaal aan de hand van de risico’s de benodigde maatregelen. Het format van het beheersplan komt overeen met die van een koeltoren. In het beheersplan worden verantwoordelijkheden vastgelegd en protocollen opgenomen in geval van calamiteiten. Hydroscope heeft al voor vele afvalwaterzuiveringen legionellarisicoanalyses en -beheersplannen opgesteld.
Maatregelen
Het nemen van maatregen varieert per situatie. Denk bijvoorbeeld aan het uitvoeren van nader onderzoek middels luchtmetingen tot het afdekken van de zuivering en het desinfecteren van de lucht. Hydroscope is voornemens om samen met een aantal brancheverenigingen en kennisinstituten te komen tot een handboek met maatregelen.
